Σαγόνια του Καρχαρία: Μυστικά και ψέματα για την θρυλική ταινία του Σπίλμπεργκ! Γιατί απολύθηκε ο πρώτος σκηνοθέτης! Πως μετακινούσαν την κοπέλα στη θάλασσα!

Το πρώτο μπλοκμπάστερ όλων των εποχών συμπλήρωσε 48 χρόνια από την πρεμιέρα του και συνεχίζει να θεωρείται μια από τις πιο επιδραστικές ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου. Ο λόγος για «Τα σαγόνια του καρχαρία» του Στίβεν Σπίλμπεργκ, που έκανε πρεμιέρα στις κινηματογραφικές αίθουσες στις 20 Ιουνίου 1975 και έσπειρε τον τρόμο και τον πανικό στους λουόμενους κάθε παραλίας.

Το πρώτο Σαββατοκύριακο της προβολής του στις ΗΠΑ έκανε εισπράξεις-ρεκόρ 7 εκατ. δολαρίων. Στις πρώτες δέκα μέρες προβολής έφτασε τα 21 εκατ. δολάρια σε εισπράξεις και μέσα σε 78 ημέρες ξεπέρασε σε εισπράξεις τον «Νονό» του Φράνσις Φορντ Κόπολα, που βρισκόταν στην κορυφή του box office με εισπράξεις 86 εκατ. δολ. «Τα σαγόνια του καρχαρία» ήταν η πιο μεγάλη εισπρακτική επιτυχία στις ΗΠΑ για δύο χρόνια και έπρεπε να εμφανισθεί στις αίθουσες «Ο πόλεμος των άστρων» για να εκθρονισθεί από την κορυφή. Τα «Σαγόνια» έχουν φτάσει σήμερα τα 476,5 εκατομμύρια δολάρια σε εισπράξεις, ποσό που λόγω πληθωρισμού αντιστοιχεί σε περίπου 2 δισ. δολάρια.

Το μυθιστόρημα

Ας δούμε, όμως, μερικά από τα γεγονότα που καθόρισαν την πορεία αυτού του ανυπέρβλητου μπλοκμπάστερ. Η ταινία βασίζεται στο μυθιστόρημα «Jaws» του Πίτερ Μπέντσλι, που κυκλοφόρησε το 1974 και γρήγορα έγινε μπεστ σέλερ. Η Universal απέκτησε τα δικαιώματα του βιβλίου και ο Ντέιβιντ Μπράουν με τον Ρίτσαρντ Ζάνουκ ανέλαβαν την παραγωγή της ταινίας.

Ο πρώτος σκηνοθέτης στον οποίο ανατέθηκε η ταινία ήταν ο Ντικ Ρίτσαρντς, αλλά απολύθηκε γιατί στις συσκέψεις στο στούντιο συνέχιζε να αποκαλεί τον καρχαρία… φάλαινα.

Ο Μάικλ Γουίνερ ήταν ένας από τους υποψήφιους σκηνοθέτες για την ταινία, αλλά ο παραγωγός Ντέιβιντ Μπράουν πρότεινε τον 27χρονο τότε και ανερχόμενο Στίβεν Σπίλμπεργκ, που είχε σκηνοθετήσει μόλις μία ταινία για τη μεγάλη οθόνη, «Το εξπρές του Σούγκαρλαντ».

Οταν η Universal ρώτησε τον συγγραφέα και σεναριογράφο Πίτερ Μπέντσλι ποιοι ηθοποιοί θα ήθελε να πρωταγωνιστούν στην ταινία, εκείνος ανέφερε τους Πολ Νιούμαν, Ρόμπερτ Ρέντφορντ και Στιβ ΜακΚουίν. Η απάντηση, λόγω κόστους, ήταν αρνητική. Ο Τσάρλτον Ιστον, ο Ρόμπερτ Ντιβάλ και ο Τζιν Χάκμαν ήθελαν το ρόλο του του αστυνομικού Μάρτιν Μπρόντι, αλλά ο Σπίλμπεργκ διαφωνούσε. Εδωσε τελικά το ρόλο στον Ρόι Σάιντερ, τον οποίο είχε συναντήσει λίγες εβδομάδες πριν ξεκινήσουν τα γυρίσματα σε ένα πάρτι στο Χόλιγουντ. Ο Σπίλμπεργκ τού μίλησε για την ιστορία της ταινίας και του εξήγησε ότι δεν είχε ακόμη καταλήξει στον ηθοποιό που θα αναλάμβανε τον πρωταγωνιστικό ρόλο. Ο Σάιντερ αυτοπροτάθηκε και τον πήρε.

Ο Σπίλμπεργκ και ο σεναριογράφος Καρλ Γκότλιμπ έκαναν πολλές αλλαγές σε σχέση με το βιβλίο. Στο τέλος του μυθιστορήματος, ο καρχαρίας πεθαίνει από εξάντληση και από τα τραύματά του, αλλά ο Σπίλμπεργκ θεωρούσε ότι αυτό το φινάλε δεν ήταν κινηματογραφικό. Ετσι έβαλε τον αστυνομικό Μάρτιν Μπρόντι να πυροβολεί μία φιάλη γκαζιού που ο καρχαρίας είχε στο στόμα του. Αυτό έκανε έξαλλο τον συγγραφέα του βιβλίου, που ζήτησε εξηγήσεις από τον Σπίλμπεργκ και αποχώρησε από τα γυρίσματα.

Το όνομά του, Μπρους

Ο Σπίλμπεργκ αποκαλούσε τον καρχαρία περιπαικτικά Μπρους, από το όνομα του δικηγόρου του, Μπρους Ράμερ. Σύντομα το όνομα κατοχυρώθηκε από όλους στο σετ.

Εκείνο το διάστημα ο Σπίλμπεργκ ήθελε πολύ να σκηνοθετήσει μια ταινία με τον Τζέιμς Μποντ, και μάλιστα είχε προσπαθήσει να πείσει τον παραγωγό της σειράς τω ταινιών, Κάμπι Μπροκόλι, σε δύο περιπτώσεις. Στα «Σαγόνια του καρχαρία» έβαλε μία σκηνή για να δείξει πόσο μεγάλη ήταν η επιθυμία του, με τον Χούπερ να βγάζει από την κοιλιά ενός μεγάλου ψαριού την πινακίδα ενός αυτοκινήτου που ξεκινά από 007.

Η κοπέλα που χάνει τη ζωή της από τον καρχαρία στην πρώτη σκηνή είναι το μοντέλο Σούζαν Μπακλίνι. Τη σύστησε στον Σπίλμπεργκ ο παραγωγός της ταινίας, Ρίτσαρντ Ζάνουκ, όταν την είδε σε ένα περιοδικό να ποζάρει με μαγιό. Ο Σπίλμπεργκ τον ρώτησε αν η κοπέλα μπορούσε να παίξει και ο Ζάνουκ τού απάντησε «δεν ξέρω, αλλά κοίτα την!».

Η Μπακλίνι ήταν δεμένη με σχοινιά κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας και πέντε άτομα την ταρακουνούσαν δεξιά κι αριστερά για τη σκηνή της επίθεσης από τον καρχαρία. Ο Σπίλμπεργκ δεν ήταν ικανοποιημένος με τις κραυγές της και τις ηχογράφησαν εκ νέου, μετά τα γυρίσματα. Εκεί την έβαζαν να φωνάζει έχοντας νερό στο λαιμό, για να πετύχουν τους ήχους που ήθελε ο σκηνοθέτης.

Μία από τις αξέχαστες σκηνές της ταινίας, το ζουμ στο πρόσωπο του αστυνομικού Μπρόντι, ήταν εμπνευσμένη από τον «Δεσμώτη του ιλίγγου» του Αλφρεντ Χίτσκοκ. Τεχνική που επετεύχθη από τον χειριστή της κάμερας, Ιρμιν Ρόμπερτς.

Μετά τα γυρίσματα, ο Σπίλμπεργκ ήθελε να γυρίσει μία ακόμη σκηνή που θα «έκοβε την ανάσα» στους θεατές. Πρόκειται για τη σκηνή που ο ωκεανολόγος Ματ Χούπερ έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με ένα πτώμα σε αποσύνθεση μέσα στο νερό. Ο Σπίλμπεργκ πλήρωσε 3.000 δολάρια από την τσέπη του και τη γύρισε στην πισίνα της μοντέζ Βέρνα Φιλντς. Για να φαίνεται το νερό θολό, έριξε μέσα γάλα.

Το μοντέλο που κολυμπάει στην αφίσα της ταινίας είναι η Αλισον Μάχερ και η αμοιβή της για αυτό ήταν 35 δολάρια.

Την πρώτη φορά που ο συνθέτης Τζον Ουίλιαμς έπαιξε στον Σπίλμπεργκ το βασικό απειλητικό μοτίβο της ταινίας, νόμιζε ότι του έκανε πλάκα. Αργότερα, βέβαια, αναθεώρησε και πιστεύει ότι αυτή ήταν η μεγαλύτερη συμβολή του Ουίλιαμς σε όλες τις ταινίες του.

H πρώτη διαφήμιση στην TV

Πριν τα «Σαγόνια του καρχαρία», οι ταινίες δεν διαφημίζονταν στην τηλεόραση. Τα «Σαγόνια» το άλλαξαν αυτό. Επίσης, οι ταινίες έκαναν πρώτα πρεμιέρα στις αίθουσες του Λος Αντζελες και στη συνέχεια σε αίθουσες σε όλες τις ΗΠΑ. Τα «Σαγόνια» το άλλαξαν και αυτό, κάνοντας παράλληλη πρεμιέρα σε 465 αίθουσες σε όλη τη χώρα, όπως ακριβώς γίνεται και τώρα.

«Είχα εφιάλτες για χρόνια»

Υπήρχαν πολλές καθυστερήσεις στα γυρίσματα. Ο κακός καιρός και τα απρόβλεπτα των λήψεων στη θάλασσα ήταν οι βασικές αιτίες. Κάποια στιγμή βυθίστηκε το πλοιάριο «Ορκα» που κυνηγούσε τον καρχαρία στα ανοικτά, καθυστερώντας ακόμα περισσότερο την παραγωγή. Ο αρχικός σχεδιασμός ήταν για γυρίσματα 65 ημερών, αλλά τελικά αυτά ολοκληρώθηκαν μετά από 157 ημέρες, εκτοξεύοντας το κόστος παραγωγής από τα 4 εκατ. δολάρια στα 9 εκατ. δολάρια. «Ηταν η πιο δύσκολη παραγωγή που έχω δουλέψει. Είχα εφιάλτες για χρόνια», έλεγε αργότερα ο Σπίλμπεργκ.

Η κόντρα του ωκεανολόγου με τον ψαρά στα γυρίσματα

Για το ρόλο του ωκεανολόγου Ματ Χούπερ, το στούντιο ήθελε τον Γιαν-Μάικλ Βίνσεντ, αλλά ο Τζορτζ Λούκας πρότεινε στον Σπίλμπεργκ τον Ρίτσαρντ Ντρέιφους, με τον οποίον είχε συνεργασθεί στο «American Graffiti». Ο Ντρέιφους αρχικά αρνήθηκε, γιατί δεν ήθελε να κάνει γυρίσματα στη θάλασσα. Οταν η ταινία του «Ο καταφερτζής» έκανε πρεμιέρα, ο Ντρέιφους πίστευε ότι ήταν απαίσιος και ανησυχούσε αν θα βρει ξανά δουλειά. Τότε ήταν που επικοινώνησε με τον Σπίλμπεργκ και τον ρώτησε αν η πρόταση που του είχε κάνει ίσχυε ακόμα. Σε συνέντευξή του μετά τα γυρίσματα έλεγε ότι η ταινία είναι «καταστροφή» και ότι ο ίδιος έπαιξε άσχημα. Σήμερα τη θεωρεί μία από τις καλύτερες ταινίες της καριέρας του.

Ο Ντρέιφους δεν είχε καθόλου καλές σχέσεις με τον Ρόμπερτ Σόου, που υποδύθηκε τον ψαρά Κουίντ. Ο τελευταίος τον αποκαλούσε χοντρό και μάλιστα τον είχε προκαλέσει μια φορά να πηδήξει από το πλοιάριο «Ορκα» στη θάλασσα, από ύψος 27 μέτρων. Ο Ντρέιφους θα το έκανε, αλλά τον σταμάτησε ο Σπίλμπεργκ λέγοντάς του «αυτά δεν θα τα κάνεις στη δική μου ταινία».

Σε μια άλλη στιγμή, ο Σόου έπινε ανάμεσα στα γυρίσματα και ο Ντρέιφους τού άρπαξε το ποτήρι και το πέταξε στη θάλασσα. «Τα πράγματα αγρίεψαν εκεί», θυμάται ο Σπίλμπεργκ.

Ο Σόου ήταν αλκοολικός για πολλά χρόνια. Αφησε την τελευταία του πνοή σε ηλικία 51 ετών στις 28 Αυγούστου 1978, από καρδιακή προσβολή.